Mentale Gezondheid Kind Check – Screeningsinstrument voor Ouders
Dit is een screeningsinstrument voor ouders om het emotionele en gedragsmatige welzijn van hun kind te controleren. Bedoeld voor kinderen van 4-16 jaar, duurt de test 5 minuten en is gebaseerd op de Pediatric Symptom Checklist (PSC-17). Het identificeert potentiële aandacht-, emotionele of gedragsproblemen. Volledig anoniem en vertrouwelijk.
Waarom je kind screenen? Vroege identificatie van mentale gezondheid en gedragsproblemen helpt kinderen sneller ondersteuning te krijgen. Veel mentale gezondheidsproblemen bij kinderen zijn behandelbaar, en vroege interventie leidt tot betere resultaten.
Disclaimer (prominent kader):
Dit is geen diagnose – alleen een screeningsinstrument
Ontworpen om kinderen te identificeren die mogelijk verdere evaluatie nodig hebben
Bespreek de resultaten met de huisarts of school van je kind
Anoniem en vertrouwelijk
Mentale Gezondheid van Kinderen Begrijpen
Waarom Mentale Gezondheid van Kinderen Belangrijk Is
Mentale gezondheidsproblemen komen vaak voor in de kindertijd:
Ongeveer 1 op de 6 kinderen tussen 5-16 jaar heeft een waarschijnlijke mentale gezondheidsprobleem
Veel blijven onopgemerkt en onbehandeld
Vroege interventie verbetert de resultaten aanzienlijk
Problemen kunnen school, vriendschappen en gezinsleven beïnvloeden
Wat Deze Screening Controleert
De PSC-17 identificeert drie hoofdgebieden van zorg:
Internaliserende Problemen (Emotioneel):
Angst, bezorgdheid of vrees
Verdriet of depressie
Sociale terugtrekking
Lage stemming of ongeluk
Externaliserende Problemen (Gedragsmatig):
Agressie of vechten
Moeite met het volgen van regels
Opstandig of oppositioneel gedrag
Hyperactiviteit of impulsiviteit
Aandachtsproblemen:
Moeite met concentreren
Gemakkelijk afgeleid
Moeite met taken afmaken
Problemen met schoolwerk
Veelvoorkomende Mentale Gezondheidsproblemen bij Kinderen
Angststoornissen
Depressie
ADHD (Aandachtstekortstoornis met Hyperactiviteit)
Gedragsstoornissen
Autismespectrumstoornis
Emotieregulatieprobleme
De Screeningstest
Instructies
Hoe in te vullen:
Denk aan het gedrag van je kind over de afgelopen maanden
Overweeg wat typisch is voor je kind, niet alleen één slechte week
Beoordeel hoe vaak elk gedrag voorkomt
Wees eerlijk – dit helpt identificeren of je kind ondersteuning nodig heeft
Voltooi alle vragen voor nauwkeurige resultaten
Voor welk kind? Als je meerdere kinderen hebt, voltooi dan een aparte screening voor elk kind. Verschillende kinderen kunnen verschillende behoeften hebben.
Beoordelingsschaal:
Nooit (0 punten)
Soms (1 punt)
Vaak (2 punten)
De 17 PSC Vragen
Beoordeel hoe vaak je kind elk van deze dingen ervaart:
Internaliserende/Emotionele Problemen
1. Voelt zich verdrietig, ongelukkig
2. Voelt zich hopeloos
3. Is negatief over zichzelf
4. Maakt zich veel zorgen
5. Lijkt minder plezier te hebben
Aandachtsproblemen
6. Rusteloos, kan niet stil zitten
7. Dagdroomt te veel
8. Wordt gemakkelijk afgeleid
9. Heeft moeite met concentreren
10. Gedraagt zich alsof gedreven door een motor
Externaliserende/Gedragsproblemen
11. Vecht met andere kinderen
12. Luistert niet naar regels
13. Begrijpt de gevoelens van andere mensen niet
14. Pest anderen
15. Geeft anderen de schuld van zijn of haar problemen
16. Weigert te delen
17. Pakt dingen die niet van hem of haar zijn
Resultaten en Interpretatie
Hoe de Score Werkt
Totale Score: Tel alle punten op (0-34 mogelijk)
Nooit = 0 punten
Soms = 1 punt
Vaak = 2 punten
Subscale Scores:
Internaliserend (Vragen 1-5): 0-10 punten
Aandacht (Vragen 6-10): 0-10 punten
Externaliserend (Vragen 11-17): 0-14 punten
Interpretatie:
Totale score 15 of hoger: Suggereert behoefte aan verdere evaluatie
Subscale score 5 of hoger (7 voor externaliserend): Zorgen in dat specifieke gebied
Als de Totale Score 15+ Is (Heeft Verdere Evaluatie Nodig)
Wat dit betekent: Je antwoorden suggereren dat je kind mogelijk emotionele, gedrags- of aandachtsproblemen ervaart die professionele evaluatie rechtvaardigen.
Volgende stappen:
Maak een afspraak met de huisarts van je kind
Neem je screeningsresultaten mee
Beschrijf specifiek gedrag en wanneer het voorkomt
Vermeld de impact op school, vriendschappen of thuisleven
Vraag om een verwijzing naar Jeugd-GGZ indien nodig
Wat te verwachten:
Huisarts zal gedetailleerde vragen stellen over je kind
Wil mogelijk met je kind spreken
Kan informatie van school vragen
Kan verwijzen naar kinderarts, orthopedagoog of Jeugd-GGZ
Verdere beoordeling bepaalt specifieke behoeften
Belangrijk om te weten:
Vroege interventie helpt problemen te voorkomen dat ze verergeren
Veel mentale gezondheidsproblemen bij kinderen zijn zeer goed behandelbaar
Je kind is niet “slecht” – ze worstelen mogelijk met iets buiten hun controle
Ondersteuning is beschikbaar
Als de Score in Één Subscale Hoog Is
Hoge Internaliserende Score (5+): Suggereert emotionele problemen zoals angst of depressie
Spreek met huisarts over de stemming van je kind
Overweeg of er triggers zijn (pesten, gezinsstress)
Schoolmaatschappelijk werker kan behulpzaam zijn
Hoge Aandacht Score (5+): Suggereert mogelijke ADHD of aandachtsproblemen
Opvoedingsondersteuningsprogramma’s kunnen zeer effectief zijn
Schoolgedragsondersteuning kan nodig zijn
Als de Totale Score Onder de 15 Is
Wat dit betekent: De symptomen van je kind suggereren op dit moment geen significante mentale gezondheidsproblemen. Vertrouw echter op je instinct als ouder.
Zoek nog steeds hulp als:
Je je zorgen maakt over specifiek gedrag
Er recente significante veranderingen in gedrag zijn
Problemen erger worden
Het schoolprestaties aanzienlijk beïnvloedt
Kind uitdrukt hulp te willen
Andere zorgen (slaap, eten, vriendschappen)
Hulp Krijgen voor Je Kind
Eerste Stappen
De huisarts van je kind:
Eerste aanspreekpunt voor mentale gezondheidszorgen
Kan verwijzen naar specialistische diensten
Kan medicatie voorschrijven indien nodig (zeldzaam bij kinderen)
School:
Spreek met de klassenleraar of intern begeleider
Vraag om beoordeling als leren wordt beïnvloed
Schoolmaatschappelijk werk kan beschikbaar zijn
Orthopedagogische beoordeling
Gedragsondersteuningsplannen
Jeugd-GGZ:
Specialistische geestelijke gezondheidszorg voor onder 18-jarigen
Vereist verwijzing van huisarts of school
Beoordeling en behandeling voor matige tot ernstige problemen
Kan enkele weken tot maanden duren voor afspraak
Behandelingsopties voor Kinderen
Gesprekstherapieën:
Speltherapie (jongere kinderen)
Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
Gezinstherapie
Kunst- of muziektherapie
Opvoedingsprogramma’s:
Positieve opvoedingsstrategieën
Omgaan met moeilijk gedrag
Verbeteren ouder-kind relatie
Beschikbaar via zorgverzekering of stichtingen
Schoolondersteuning:
Individueel Ontwikkelingsplan (IOP)
Extra ondersteuning in de klas
Werk in kleine groepen
Sensorische pauzes of bewegingspauzes
Medicatie:
Voorzichtig gebruikt bij kinderen
Voornamelijk voor ADHD of ernstige angst/depressie
Altijd naast therapie
Voorgeschreven door specialist, niet huisarts
Ondersteuningsorganisaties
Kindertelefoon: 0800-0432 Informatie en advies over mentale gezondheid van kinderen
Opvoedingstelefoon: 088-0045555 Opvoedingsondersteuning en advies
JeugdLijn: Chat en telefoon ondersteuning voor jongeren
GGZ Nederland: Informatie over mentale gezondheidszorg voor kinderen
Je Kind Thuis Ondersteunen
Een Ondersteunende Omgeving Creëren
Emotionele ondersteuning:
Luister zonder oordeel
Valideer hun gevoelens
Creëer een veilige ruimte om te praten
Regelmatig quality time samen
Toon onvoorwaardelijke liefde
Routine en structuur:
Consistente bedtijden en maaltijden
Duidelijke, redelijke regels
Voorspelbaar dagelijks schema
Beperkte schermtijd
Regelmatige lichamelijke activiteit
Positieve discipline:
Prijs specifiek goed gedrag
Natuurlijke consequenties waar passend
Blijf kalm tijdens moeilijk gedrag
Stel duidelijke grenzen
Wees consequent
Communicatie:
Leeftijdsgeschikte discussies
Stel open vragen
Merk gedragsveranderingen op
Neem hun zorgen serieus
Betrek ze bij oplossingen
Wanneer Dringende Hulp Te Zoeken:
Kind praat over zelfbeschadiging of zelfmoord
Ernstig gedrag dat zichzelf of anderen in gevaar brengt
Snelle achteruitgang in functioneren
Weigert te eten of te drinken
Tekenen van misbruik of trauma
Noodcontacten:
112 voor onmiddellijk gevaar
Spoedeisende Hulp voor mentale gezondheidscrisis
Huisarts spoedafspraak
Jeugd-GGZ crisisteam (indien al onder behandeling)
Veelvoorkomende Zorgen voor Ouders
Veelgestelde Vragen
“Is dit gewoon een fase?” Sommige gedragingen zijn ontwikkelingsgebonden, maar als ze aanhouden, nood veroorzaken of interfereren met het dagelijks leven, zoek dan advies.
“Zal mijn kind een label krijgen?” Vroeg ondersteuning krijgen helpt problemen te voorkomen dat ze verergeren. Een diagnose (indien nodig) opent deuren naar passende hulp.
“Ben ik een slechte ouder?” Mentale gezondheidsproblemen worden niet veroorzaakt door slecht ouderschap. Ze zijn het resultaat van complexe factoren waaronder genetica, omgeving en biologie.
“Zal medicatie de persoonlijkheid van mijn kind veranderen?” Medicatie (zelden gebruikt bij kinderen) heeft als doel je kind te helpen zichzelf te zijn zonder invaliderende symptomen.
“Wat als ik geen particuliere hulp kan betalen?” Zorgverzekering dekt de kosten. Stichtingen bieden ook ondersteuning. Laat kosten je niet weerhouden hulp te zoeken.
“Moet ik het aan de school van mijn kind vertellen?” Ja – scholen kunnen waardevolle ondersteuning en begrip bieden.
Voor Verschillende Leeftijdsgroepen
Leeftijdsspecifieke Overwegingen
Leeftijd 4-7 jaar:
Emotieregulatie nog in ontwikkeling
Kunnen nood uiten door gedrag
Speltherapie vaak meest effectief
Opvoedingsstrategieën cruciaal
Leeftijd 8-12 jaar:
Relaties met leeftijdsgenoten worden belangrijk
Academische druk neemt toe
Kunnen deelnemen aan gesprekstherapie
Schoolondersteuning essentieel
Leeftijd 13-16 jaar:
Adolescente hersenontwikkeling
Identiteitsvorming uitdagingen
Kunnen weerstand bieden tegen ouderlijke betrokkenheid
Willen onafhankelijkheid in behandeling
Sterke invloed van leeftijdsgenoten
Risicovol gedrag neemt toe
Verschillende leeftijden vereisen verschillende benaderingen – bespreek met professionals.
Wetenschappelijke Bron en Disclaimer
Deze screening is gebaseerd op: Pediatric Symptom Checklist (PSC-17)
Referentie: Gardner, W., Murphy, M., Childs, G., et al. (1999). The PSC-17: A brief pediatric symptom checklist with psychosocial problem subscales. A report from PROS and ASPN. Ambulatory Child Health, 5(3), 225-236.
Nederlandse toepassing: De PSC-17 wordt internationaal gebruikt en is aangepast voor gebruik in de Nederlandse jeugdgezondheidszorg.
Belangrijke disclaimer: Dit online screeningsinstrument is geen diagnostisch instrument. Het biedt alleen richting en kan geen professionele evaluatie door een gekwalificeerde zorgverlener vervangen. Dit instrument helpt kinderen te identificeren die mogelijk baat hebben bij verdere beoordeling. Als je kind in onmiddellijk gevaar is of ernstige symptomen ervaart, neem dan dringend contact op met je huisarts, bel 112, of ga naar de Spoedeisende Hulp. Vertrouw op je ouderlijke instinct. Dit instrument is alleen voor informatieve doeleinden. We slaan geen persoonlijke informatie op (AVG-conform).